Бизнесээ Яаж Зөв Эхлүүлэх Вэ?

Манай оффис дээр нэгэн гарааны бизнесээ эхлэхээр зэхэж буй энтрепренёр уулзаж ярилцлаа. Түүний гол асуулт нь “Би бизнесээ эхлэх үү, яах уу?”, “Бизнесээ яаж зөв эхлэх вэ?” гэдэг байлаа. Бид хоёр олон талаас нь ярилцсаны эцэст ийм гол хариултууд дээр тогтсон юм: Байгаа ажлаасаа битгий гар Хамтрагч олохоос нааш битгий дайрч ор Хөрөнгө оруулагч шууд битгий ав Энэ хариултуудынхаа үндэслэлийг задалж тайлбарлая. Байгаа ажлаасаа битгий гар Бизнесийн гараа эхэлнэ гэдэг бол маш их сэтгэл зүйн тэнхээ, хат шаарддаг зүйл. Бас их мөнгө шаарддаг зүйл юм. Түрээсний зардал, үйл ажиллагааны зардал, хүмүүстэй нетворкинг хийх зардал, хувцас унааны зардал гээд бага багаар санхүүг чинь хоосолж өгдөг. Дээрээс нь орлого орохгүй удна, борлуулалт чинь гацна, найдваргүй түншүүд мөнгийг чинь гацаана гээд нэрмээс заавал гардаг. Энэ үед бизнесийн тулгарсан асуудлуудаас чинь илүү мөнгөний асуудал сэтгэл санааг чинь шалд нь хүртэл буулгах үе олон гарна. Ийм дарамттай тойрогруу тогтмол орлогын эх үүсвэргүйгээр шууд орно гэдэг бүлэг дээрэмчид рүү ганцаараа зодолдъё гээд гүйж очиж байгаагаас ялгаагүй юм. Ялангуяа эдийн засаг ойрын гурваас таван жилдээ сэргэхгүй гэж эдийн засагч болгон ярьж байгаа энэ үед байгаа нөөцөө шавхан бизнес моделио хангалттай туршиж үзэлгүйгээр ажилгүй, орлогогүй энтрепренёр болно гэдэг бол маш том эрсдэл. Хамтрагч олохоос нааш битгий дайрч ор Бизнес нь санаанаас биш хамтрагчаа олохоос эхэлдэг гэж би боддог. Харин хамгийн сайн хамтрагчид жинхэнэ нөхөрлөлөөс төрдөг. Тийм ч учраас хүмүүс их сургуулиа дуустал нь сураасай, тэндээс оюутан цагийн сайхан нөхөрлөл бий болгож, санаа нийлэх хамтрагчаа олоосой гэж боддог юм. Товчхондоо бол санаа болон бизнес модель нь олон дахин хувирна. Энэ бүхний дундуур чиний алсын хараа, чадварт итгэн хамтдаа зүтгэх гар нийлсэн хамтрагчид л бизнесийн чинь эхлэх цэг байх хэрэгтэй. Өмнө яг энэ талаар бичиж байснаа дахин ишилье гэж бодлоо: Ганц мод гал болохгүй гэдэг. Маш үнэн үг. Ганцаархнаа босгоод ирсэн том бизнес гэж огт байдаггүй. Стив Жобс-д найз Стив Возняк нь байсан. Фэйсбүүкийн Марк Зукерберг илүү туршлагатай Шон Паркергүйгээр босохгүй байсан. Монголын Номин, МCS, Мax, Монос гэх мэт компаниуд дандаа ах дүү нараараа нийлж босгосон байдаг. Мobicom гэхэд холбооны инженер найзууд нийлээд босгосон инновацилаг компани. Энэ тал дээр шуудхан хэлэхэд бизнес эхэлье гэж бодож байгаа бол заавал ядаж нэг хамтрагчтай болох хэрэгтэй. Энэ бол бизнесийн санаа олохоос ч өмнө хийх ёстой алхам юм. Хамтрагчтай байхын маш том давуу талууд бол хамтрагчийн тань ажлын хувь нэмрээс хол илүү ойлголт юм. PayPal-н үүсгэн байгуулагчдын нэг Макс Левчиний хэлсэн үг мартагддаггүй юм: “Компани гэдэг гэр бүлтэй их төстэй. Чи хамтрагчдаа тогтмол өндөр сэтгэгдэл төрүүлэхийн төлөө хичээж байх ёстой болдог”. Яг ийм шалтгаанаар чи хамтрагчтай байснаараа өөрөө илүү бүтээмжтэй хүн болдог. Мөн хамтрагчтай байснаар гаргаж буй шийдвэрүүд чинь илүү төлөвшиж, шинэ мэдээлэл авах суваг чинь эрс нэмэгддэг. Хөрөнгө оруулагч шууд битгий ав Надтай ярилцсан энтпрепренёрт маань анхдагч хөрөнгө оруулах санал ирсэн байсан юм. Өөрөөр хэлбэл түүнд нэгэн анхдагч хөрөнгө оруулагч хүн ажиллах оффис, бага хэмжээний эхний мөнгөн эргэлт санал болгосон байв. АНУ-д бол анхдагч хөрөнгө оруулагчид компаний 7-15%-г aвдаг. Хамгийн дээд тал нь л 15% болдог. Харин миний авдаг мэдээллээр бол Монголд энэ тоо 30-60% байгаа. Ийм өндөр байгаа нь хөрөнгө оруулагчдыг хамгаалсан хуулийн заалтууд сул байдгаас, тэд заавал компанийн контролийн хэмжээний хувийг авахыг хүсдэг байж магад юм. Эсвэл зүгээр л стартапуудын анхны үнэлгээ их доогуур байгаад байна. Хөрөнгө оруулагч гэдэг бол зөвхөн чамд бизнес эхлүүлэх мөнгө өгдөг хүн биш юм. Энэ хүн чиний зөвлөх, цаашдын хөрөнгө босголт дээр чинь туслах гол хүн, компанийн чинь зөвхөн үйлдвэрлэлтээр зогсохгүй түгээлт, борлуулалт гэж мэт бүхий л том асуудлууд дээр хамгийн сайн туслагч байх хэрэгтэй юм. Компанийн чинь өмнө байгаа асуудлын ердөө 20% нь л үйлдвэрлэл, бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлтийн асуудал байна гэж ойлго. Үлдсэн 80% нь менежмент, түгээлт, борлуулалт гэх мэт том асуудлууд байгаа. Гэтэл энэ бүхнээс зөвхөн 20%-ийн асуудлыг шийдэлцэж өгөх хүнийг хөрөнгө оруулагчаар татах нь алсдаа хэн хэндээ хориролтой. Тиймээс хөрөнгө оруулалт авах бол компанийнхаа бүх тулгарч болох асуудлыг нэг бүрчлэн харж, тэр болгонд чамд тус болж чадахуйц хүнтэй зам нийлэх хэрэгтэй. Тиймээс багахан мөнгө, оффис л санал болгох хүнээс хөрөнгө оруулалт аваад хэрэггүй.  Эх сурвалж: iderod.com